Het probleem genaamd TikTok: ‘Ongure types breken in op accounts van kinderen’

De zeer korte TikTok-filmpjes met grappige dansjes en vrolijke muziekjes lijken op het eerste gezicht totaal onschuldig. “Maar dat is het niet”, vindt de Nederlandse financieel analist Cor Wijtvliet. Samen met advocaat Hans Franke richtte hij de Stichting Onderzoek Marktinformatie (SOMI) op als collectieve belangenbehartiger van de privacy van Europese consumenten. Op hun website Somi.nl roepen ze ouders wereldwijd op zich aan te melden voor een collectieve claim tegen TikTok. “Die komt er als voldoende ouders ons laten weten dat het sociaal medium niet goed omgaat met de privacy en belangen van hun kinderen”, zegt Wijtvliet. “Als we een vuist willen maken, moeten een paar honderd mensen intekenen. Vervolgens volgt er een rechtszaak in de VS, al kan het nog een paar jaar duren voor er ook een uitspraak is.”

Dit artikel is op 9 augustus 2020 gepubliceerd op De Morgen. Geschreven door Jan Stevens.

TikTok mikt naar eigen zeggen vooral op jongeren in de leeftijdscategorie van 16 tot 24 jaar, met als minimumleeftijd 12 jaar. “Maar in werkelijkheid ligt de leeftijd van de gebruikers vaak veel lager”, zegt Wijtvliet. “Alle sociale media hebben lak aan de privacy van hun bezoekers en bizar genoeg accepteren we dat zonder morren. Maar TikTok gaat nog een stap verder door de privacy én veiligheid van kinderen met voeten te treden. Daar komt bij dat hun systeem zo lek is als een zeef, waardoor ongure types inbreken op de accounts van kinderen. Gespecialiseerde onderzoekswebsites zoals research.checkpoint.com verzamelden daar bewijzen van. Soms wordt zo’n pedofiel op TikTok betrapt. De ‘meedogenloze’ sanctie luidt dan dat hij zich een week lang niet meer op het platform mag vertonen. Als hij vervolgens recidiveert, mag hij er zich een maand niet meer laten zien. Pas de derde keer vliegt hij eruit.”

IT-beveiligingsexpert Sanne Maasakkers begrijpt die angst. “In Amerika is er regelgeving die de privacy van burgers beschermt, in China niet. De TikTok-app verzamelt ontzettend veel informatie, al doen andere sociale media-apps zoals Instagram of Facebook dat ook. Maar als de Chinese overheid inzage vraagt in de data die Chinese technologiebedrijven verzamelen, krijgt zij die zonder morren. Intussen heeft ByteDance zijn TikTok-servers voor Amerika en Europa wel verplaatst naar landen buiten China, meer bepaald naar de VS en Singapore. De kritiek is dus niet in dovemansoren gevallen.”

Daar is Cor Wijtvliet het niet mee eens. “Alle kritiek glijdt van ByteDance en TikTok af als water van een eend. In februari 2018 ging de Amerikaanse justitie voor het eerst met TikTok aan tafel zitten. “We zijn er ons van bewust dat er af en toe iets met onze app misgaat”, reageerden de TikTok-bazen. “Maar er wordt aan gewerkt!” In mei vorig jaar schreef de Financial Times dat de TikTok-leiding alle afspraken die ze met justitie gemaakt had, aan haar laars had gelapt.”

Eerder deze maand gaf de Zuid-Koreaanse regering TikTok nog een boete van 160.000 euro omdat het bedrijf illegaal data van kinderen had verzameld en naar het buitenland versluisd. Volgens Wijtvliet probeert TikTok ‘ongewenste’ filmpjes van gebruikers al dan niet subtiel te censureren. “De app heeft liever niet dat een kind met een zichtbare handicap een filmpje uploadt, want dat staat haaks op het blije imago dat de app graag uitstraalt. Dus zorgen ze ervoor dat zo’n filmpje amper bereik heeft. Als je iets onaardigs zegt over bijvoorbeeld de machtsgreep van Peking in Hongkong, is de kans groot dat TikTok je filmpje vervolgens uit de ether plukt.”

Ook in Europa? Wijtvliet: “Zowel in Europa als in de VS. Zo werd de account van het Amerikaanse tienermeisje Feroza Aziz eind vorig jaar nog door TikTok afgesloten omdat ze kritiek geuit had op de behandeling van de Oigoeren door de Chinese overheid.”

TikTok is volgens Wijtvliet niet de enige app die dataverkeer naar China omleidt, ook de door de coronacrisis zeer populair geworden videochatapp Zoom zou zich daaraan bezondigen. “Net als TikTok voelt Zoom zich met die Chinese steun en bescherming oppermachtig”, zegt hij. “Gegevens van miljoenen Zoom-gebruikers liggen op straat en Zoom-wachtwoorden worden verhandeld op het darkweb. Daarom organiseren wij met zoomclaim.org ook tegen hen een collectieve claim. Sinds april tekenden meer dan 10.000 mensen daarop in.”

Klik hier voor het originele artikel op Demorgen.be